Çocuklarda ve bebeklerde burun tıkanıklığı çok yaygındır. Genellikle ciddi değildir. Ancak burun tıkanıklığı bebek için özellikle beslenme ve uyku saatlerinde çok rahatsız edici olabilir. Burun tıkanıklığının çeşitli nedenlerini ve bebeğinizin rahatsızlığını azaltmak için neler yapabileceğinizi keşfedin.
Burun tıkanıklığı nedir?
Burun tıkanıklığı bir durum değildir; bir durumun belirtisidir. Burun tıkanıklığına sıklıkla mukuslu bir burun akıntısı eşlik ettiğinden, insanlar tıkanıklığın kalın mukustan kaynaklandığına inanabilir, ancak bu yanlıştır! Burun tıkanıklığı, burnu kaplayan zarlar iltihaplı kan damarlarından şiştiğinde ortaya çıkar.
Soluduğumuz hava kirleticiler, kimyasal dumanlar, toz, polenler, küf sporları, öksürme ve hapşırma gibi başkalarından gelen mikroplar gibi birçok yabancı madde içerir. Burnumuz bir filtre görevi görür. Vücudumuzun bağışıklık sisteminin orada olmaması gerektiğini fark ettiği burnumuza giren herhangi bir şey, vücut kimyasalı ‘histamin’in salınmasına neden olur.
Histamin, buruna giden kan akışını önemli ölçüde artırarak burun dokularının şişmesine ve tıkanmasına neden olur. Şişme, burun zarlarını aşırı miktarda mukus üretmesi için uyarır. Mukus, vücudumuzun kurtulmak istediği her şeyi ‘temizlemek’ amacıyla üretilir.
Bebeklerde burun tıkanıklığı ciddi bir problem midir?
Burun tıkanıklığı bir durum değil bir semptom olduğu için tek başına kısa vadede genellikle ciddi değildir. Bununla birlikte, burun tıkanıklığına neden olan durum veya hastalık, ciddi olabilecek başka semptomlara veya sorunlara da neden olabilir.
Bebekler esasen ‘burun solunumu yapanlardır’, bu nedenle burun tıkanıklığı burunlarından nefes alma yeteneklerini etkileyecek kadar şiddetliyse çabucak üzülürler. Ne yazık ki, burun tıkanıklığına bağlı nefes alma güçlükleri bazen bebeğin düzgün beslenme yeteneğini etkileyebilir ve bu da onun sıkıntısını daha da artırabilir.
İşitme sorunları ve gecikmiş konuşma gelişimi, sıklıkla uzun süreli burun tıkanıklığı (alerji, kronik hastalık veya genişlemiş adenoidler nedeniyle) ile ilişkili olan tekrarlayan kulak enfeksiyonlarının bir sonucu olarak ortaya çıkabilir.
Bebeklerde burun tıkanıklığı neden olur?
Bebeğinizin burnu tıkalı gibi göründüğünde otomatik olarak hastalık hakkında endişelenmeye başlayabilirsiniz, ancak burun tıkanıklığı her zaman hastalıktan kaynaklanmaz. Burun tıkanıklığı, bir dizi farklı bozukluğun neden olabileceği bir semptomdur.
Yaşamın ilk yıllarında burun tıkanıklığının yaygın nedenleri arasında…
- Kuru hava
- Tahriş edici maddeler
- Soğuk algınlığı ve grip
- Alerjiler
- Genişlemiş adenoidler
- Yabancı cisimler
- Bazı burun spreylerinin veya damlalarının aşırı kullanımı
1. Kuru hava
Yeni doğan bebeklerin küçük burunları vardır. Ayrıca kuru havaya duyarlı çok dar burun geçişlerine sahiptirler. Kuru havaya maruz kalmak (kış aylarında meydana gelen), yeni doğan bebeğinizin burun salgılarını kurutabilir ve bu da gürültülü nefes almasına neden olabilir.
Teknik olarak burun tıkanıklığı olmamasına rağmen, gürültülü nefes alma, burun yapısından ve/veya burun salgılarının kurumasından ve iltihaplı burun pasajlarından kaynaklanmadığından, sıklıkla burun tıkanıklığı ile karıştırılmaktadır.
2. Tahriş edici maddeler
Rüzgar, toz, kimyasal dumanlar, sigara dumanı gibi tahriş edici maddelerin tümü, bebeğinizin burun yollarındaki hassas dokuları tahriş edebilir. Bu tahriş, burun tıkanıklığına ve berrak bir burun akıntısına neden olur.
3. Soğuk algınlığı ve grip
Burun tıkanıklığı ve akıntısı, soğuk algınlığı veya grip gibi bir üst solunum yolu enfeksiyonunun yaygın semptomlarıdır.
Olgunlaşmamış bir bağışıklık sistemi nedeniyle, bebeklik ve erken çocukluk döneminde soğuk algınlığı ve grip çok yaygındır. Bir bebeğin yaşamının ilk yılında 6 ila 10 soğuk algınlığı geçirmesi muhtemeldir. Soğuk algınlığı ve grip, bazıları insandan insana hava yoluyla bulaşabilen, ancak çoğu el-burun temasıyla bulaşan herhangi bir sayıda farklı virüsten kaynaklanır.
Soğuk algınlığı gripten çok daha yaygındır. İnsanlar genellikle basit bir nezle olduklarında grip olduklarını söylerler. Soğuk algınlığı gripten daha az ciddidir ve semptomlar da daha az şiddetlidir. Soğuk algınlığı çoğunlukla rahatsız edicidir ve genellikle ciddi bir sağlık riski oluşturmaz. En kötü ihtimalle soğuk algınlığı, bebeğinizin orta kulağında veya sinüslerinde antibiyotiklerle tedavi edilebilen ikincil bir bakteriyel enfeksiyona neden olabilir.
Grip semptomları, soğuk algınlığından çok daha fazla zayıflatıcıdır ve genellikle baş ağrıları, ateş, kas ağrıları, iştahsızlık ve yorgunluğu içerir. Grip, kötü bir soğuk algınlığı olarak yanlış teşhis edilirse, pnömoni gibi potansiyel olarak yaşamı tehdit eden grip komplikasyonları gözden kaçabilir. Çocuğunuz aktif görünüyorsa, üşütmüş olma olasılığı daha yüksektir.
Çocuğunuz hafif rahatsız olabilir veya çok rahatsız olabilir. Burun akıntısı; önce berraklaşır, sonra sararır, kalınlaşır ve yeşile dönebilir. Ateş, öksürük olablir. Daha büyük bir çocuk baş ağrısı, eklem ağrıları, kas ağrıları veya boğaz ağrısından şikayet edebilir.
Bir bebek beslenme güçlüğü çekebilir (burnunun ne kadar tıkandığına veya boğazının ne kadar ağrıdığına bağlı olarak).
Semptomlar genellikle 2 hafta içinde düzelir.
4. Alerjiler
Burun tıkanıklığı veya akıntısı, alerjik reaksiyonun yaygın bir belirtisidir. Saman nezlesi (mevsimsel alerjik rinit, gül nezlesi, çimen nezlesi ve yaz nezlesi olarak da bilinir) burun, sinüs, boğaz ve gözlere girebilen polen gibi havadaki maddelere karşı alerjik bir reaksiyondan kaynaklanır.
İlkbahar ve yaz aylarında daha yaygın olmasına rağmen, alerjik rinit, küf, hayvan kılı, böcek ısırıkları veya ev tozu gibi havayla taşınabilen veya taşınamayan diğer şeylere tepki olarak herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir. Daha az yaygın olarak, burun tıkanıklığı veya akıntısı, gıdalar veya ilaçlarda bulunan ‘alerjenlere’ bir reaksiyon olarak da ortaya çıkabilir.
Tedavi edilmezse semptomlar haftalarca hatta aylarca sürebilir.
5. Büyümüş adenoidler
Bademcikler ve adenoidler, solunum yollarının girişine yakın bez dokusudur. Çocuğunuzun boğazına bakarak bademcikleri görebilseniz de, geniz eti burnunun arkasında bulunur ve doğrudan görünmez.
Bademcikler ve adenoidler vücudumuzun enfeksiyonlara karşı savunmasının bir parçasıdır. Burun ve boğazdan giren bakteri ve virüsleri filtreler ve vücudun enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olmak için antikorlar üretirler. Bazen bademcikler ve adenoidler, ortadan kaldırmaya çalıştıkları mikroplar tarafından enfekte olabilir; daha sonra ağrılı ve şiş olurlar.
Genellikle adenoidler doğum ile 4 yaş arasında büyür ve daha sonra giderek küçülür. Bununla birlikte, bir çocuk anne karnındayken gelişen büyük adenoidlerle doğabilir.
Büyümüş adenoidler burun tıkanıklığına neden olabilir. Şiddetli vakalarda burun pasajlarını tamamen tıkayabilirler. Büyümüş adenoidler de uyku bozukluklarına neden olabilir. Bazı durumlarda, büyük adenoidler orta kulakta sıvı gelişimi ile ilişkilidir.
6. Yabancı cisimler
Yabancı cisim, orada olmaması gereken kulak, burun veya boğaza yerleştirilen herhangi bir nesneyi ifade eder. 5 yaşından küçük çocuklar meraklıdır ve zaman zaman boncuk, kuru fasulye, patlamış mısır, fındık, düğme, bilye, kağıt, çakıl, plastik oyuncak parçaları, köpük kauçuk veya küçük piller gibi küçük nesneleri burunlarına sokarlar.
Çocuklar genellikle burunlarına bir nesne soktuklarını kabul etmekten korkarlar, bu nedenle birçok ebeveyn, sorunu ancak çocuklarında semptomlar geliştiğinde fark eder.
Ne yardımcı olur!
Açıkça nesnenin kaldırılması, ancak bu her zaman basit bir mesele değildir. Çocuğunuzun burnuna bir şey koyduğunu görecek kadar şanslıysanız, onu kaldırabilirsiniz. Çocuğunuz yeterince büyükse, burnunu birkaç kez sümkürmesi için cesaretlendirin. (Kapalı burun deliğinin arkasında daha fazla baskı olması için temiz burun deliğine bastırın). Nesneyi emmek için biraz tuzlu burun damlası ve bebek burun aspiratörü de deneyebilirsiniz.
Nesneyi daha da geriye itebileceğiniz için cımbız veya başka bir şeyle dürtmeyin . Nesne kolayca çıkarılamıyorsa, bir doktora görünün.
Çocuğunuz bir akıntı geliştirdiğinde, nesneyi çevreleyen doku zaten iltihaplıdır ve onu kendiniz çıkarmada başarılı olmanız pek olası değildir, bu nedenle daha fazla hasara neden olabileceğinden denememek en iyisidir. Çocuğunuzun doktorunuz tarafından nesneyi çıkardıktan sonra kötü kokulu bir akıntısı varsa, burun damlasına veya antibiyotik merheme ihtiyacı olabilir.
7. Burun spreylerinin aşırı kullanımı
Dekonjestan burun spreylerinin aşırı kullanımı yetişkinlerde sık görülen bir burun tıkanıklığı nedeni olmasına rağmen, bebeklerde ve küçük çocuklarda nadiren burun tıkanıklığı nedenidir çünkü dekonjestan spreyler 6 yaşından küçük çocuklara önerilmemektedir.
Dekonjestanlar bağımlılık yapabilir ve aslında burun tıkanıklığının daha da kötüleşmesine neden olabilir. Reçetesiz satılan burun dekonjestan spreylerine karşı dikkatli olun çünkü bu spreylerin uzun süreli kullanımı burun ve sinüslerdeki hassas dokuya zarar verebilir. Burun zarlarının geri tepme tıkanıklığı ve iltihaplanması, burun spreylerinin aşırı kullanımından kaynaklanabilir.
Burun tıkanıklığı için ilaçlar
Reçetesiz satılan ilaçlar semptomları geçirir, ancak nedeni tedavi etmek için hiçbir şey yapmaz. Semptomların hafif olduğu durumlarda tedavi gerekmez. Çocuğunuzun doğal savunması zamanla sorunu çözecektir. İlaç kullanımına ‘atlayarak’, vücudunun doğal iyileşme süreçlerine müdahale ediyor ve semptomları uzatıyor olabilirsiniz (özellikle yanlış ilaç kullanılıyorsa).
Semptomların bebeğiniz/çocuklarınız için daha zayıflatıcı veya rahatsız edici olduğu durumlarda ilaçlar yardımcı olabilir. Hiçbir ilaç tüm çocuklar için iyi sonuç vermez ve tüm ilaçlar yan etkilere neden olabilir. İlaç kullanmanın avantajları ve dezavantajları dikkatlice tartılmalıdır.
Görüldüğü gibi burun tıkanıklığının birçok farklı nedeni vardır. Farklı semptomları tedavi etmek için kullanılan birçok farklı ilaç türü de vardır. Her biri farklı şekilde hareket edebilir. Çocuğunuza ilaç vermeden önce amaçlarını anladığınızdan emin olun.
Bebeğinizin burun tıkanıklığından endişe ediyorsanız, ilaç kullanmadan önce bir doktora görünmeniz akıllıca olacaktır.
Tuzlu burun damlaları/spreyleri
Tuzlu burun damlaları veya spreyleri, ‘tahriş edici maddeler’ nedeniyle tıkanıklığın giderilmesine yardımcı olabilecek burnu yıkamaya yardımcı olabilir. Tuzlu burun damlaları, kuru hava ile tahriş olmuş burun geçişlerini nemlendirmek için de kullanılabilir. Ancak, diğer nedenlerden kaynaklanan tıkanıklığı gidermek için çok az şey yapacaklardır.
Gözyaşlarına benzer bir kıvamda olan salin solüsyonu ilaç içermez ve sizin takdirinize bağlı olarak bolca kullanılabilir. (Unutmayın, kullanmadan önce oda sıcaklığına getirin.)
Göğüs masajı
Göğüs masajı, yardımcı oluyormuş gibi hissetmenizi sağlar çünkü kafur, mentol ve okaliptüs yağı, burun geçişlerini soğuk havaya karşı daha hassas hale getirir. Bununla birlikte, araştırmalar göğüs ovmalarının burun tıkanıklığı veya burun akıntısı semptomlarını azaltmada kanıtlanmış bir fayda sağlamadığını göstermiştir. (Göğüs ovma veya buharlaştırıcı sıvılar bir dekonjestan içermez.)
Göğüs losyonları doğrudan bebeğinizin cildine uygulandığında tahriş edici olabilir.
Burun tıkanıklığı için tedavi yardımcıları
Burun aspiratörleri
Çocuğunuz burnunu sümküremeyecek kadar küçükse, bir bebek burun aspiratörü (ampul) mukusun bir kısmının çıkarılmasına yardımcı olabilir. Burun akıntısı kalın ve yapışkan ise, her bir burun deliğine 2 veya 3 tuzlu burun damlası koyarak gevşetin.
Tıkanıklık, iltihaplı kan damarlarından kaynaklandığından ve kalın mukustan tıkanma olmadığından, mukusu çıkarmaya çalışmak yalnızca küçük, geçici fayda sağlayacaktır. Çocuğunuzun burun aspiratörü kullanarak burnunu temizlemesi buna değmeyebilir, bu yüzden bunu yapmanız şart değildir.
Çocuğunuzun burun deliklerine pamuklu çubuklar sokmayın, çünkü yarardan çok zarar verebilirsiniz.
Buharlaştırıcılar veya nemlendiriciler
Buharlaştırıcılar veya nemlendiriciler kuru havayı nemlendirmeye yardımcı olabilir, ancak diğer nedenlere bağlı burun tıkanıklığını gidermek için çok az şey yapar. Buharlaştırıcı sıvılar, soğuk algınlığı semptomlarını azaltmada kanıtlanmış hiçbir fayda sağlamaz. Göğüs masajı gibi, sadece burun geçişlerini daha hassas hale getirirler .
Doğru şekilde temizlenmezse, buharlaştırıcılar ve nemlendiriciler, bebeğinizin nefes alması için havada dolaşan mikrop ve küf üretebilir.
