Tükürük bezi iltihabı (sialadenit), tükürük bezlerinin enfekte olması veya iltihaplanması durumudur. Tükürük bezleri, ağzın içinde ve etrafında yer alan ve tükürük üreten bezlerdir. İltihaplanma, genellikle bakteriyel veya viral enfeksiyonlar nedeniyle ortaya çıkar ve şişme, ağrı ve tükürük üretiminde azalmaya yol açar.
Tükürük Bezi İltihabı Nedenleri
Tükürük bezi iltihabının başlıca nedenleri şunlardır:
1. Bakteriyel Enfeksiyonlar:
Staphylococcus aureus gibi bakteriler, tükürük bezlerinde enfeksiyona neden olabilir. Bakteriyel sialadenit genellikle ağız hijyeninin yetersiz olduğu durumlarda veya tükürük akışının azaldığı durumlarda ortaya çıkar.
2. Viral Enfeksiyonlar:
Kabakulak gibi viral enfeksiyonlar da tükürük bezlerinin iltihaplanmasına yol açabilir. Kabakulak virüsü özellikle parotis bezlerini etkiler ve çocuklarda daha sık görülür.
3. Tükürük Taşları (Sialolithiasis):
Tükürük bezlerinde taş oluşumu, tükürük akışını engelleyerek iltihaplanmaya neden olabilir. Bu taşlar, genellikle kalsiyum birikimlerinden oluşur.
4. Otoimmün Hastalıklar:
Sjogren sendromu gibi otoimmün hastalıklar, tükürük bezlerinde kronik iltihaplanmaya yol açabilir. Bu durum, bezlerin tükürük üretme kapasitesini azaltır.
5. Diğer Nedenler:
Dehidrasyon, radyasyon tedavisi, tükürük bezi kanalları üzerindeki travma veya tıkanıklıklar da iltihaplanmaya neden olabilir.
Tükürük Bezi İltihabı Belirtileri
Tükürük bezi iltihabının belirtileri, enfeksiyonun şiddetine ve nedenine bağlı olarak değişebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:
- Tükürük bezlerinde ağrı ve hassasiyet
- Ağızda kötü tat
- Tükürük üretiminde azalma
- Ağız kuruluğu
- Şişlik (genellikle çene altı veya kulak önünde)
- Ateş ve genel halsizlik
- Ağrılı yutma
Teşhis
Tükürük bezi iltihabının teşhisi, fiziksel muayene ve bazı görüntüleme testleri ile konur. Teşhis yöntemleri şunları içerebilir:
- Fiziksel muayene: Şişlik ve hassasiyetin belirlenmesi için tükürük bezlerinin elle muayenesi.
- Tükürük testi: Enfeksiyonun nedenini belirlemek için tükürük örneğinin laboratuvar analizi.
- Ultrasonografi veya BT taraması: Taş veya tıkanıklıkların tespit edilmesi için görüntüleme testleri.
Tükürük Bezi İltihabının Tedavisi
Tükürük bezi iltihabının tedavisi, altta yatan nedenlere ve iltihabın şiddetine bağlı olarak değişir. Tedavi yöntemleri şunlardır:
1. İlaç Tedavisi:
Bakteriyel enfeksiyonlar için antibiyotikler reçete edilir. Ağrı ve iltihabı azaltmak için anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir.
2. Sıvı Tüketimi ve İyi Hijyen:
Bol su içmek ve ağız hijyenine dikkat etmek, tükürük üretimini artırır ve enfeksiyonu önlemeye yardımcı olur. Tuzlu su ile gargara yapmak da iltihabı azaltabilir.
3. Masaj ve Sıcak Kompres:
Tükürük bezlerine nazikçe masaj yapmak ve sıcak kompres uygulamak, tükürük akışını artırarak tıkanıklıkları giderir.
4. Cerrahi Müdahale:
Tükürük taşları veya ciddi tıkanıklıklar varsa, cerrahi müdahale gerekebilir. Bu, taşların veya tıkanıklıkların çıkarılmasını içerebilir.
5. Otoimmün Hastalıkların Tedavisi:
Sjogren sendromu gibi durumlarda, otoimmün hastalıkların tedavisi için immünosüpresif ilaçlar kullanılabilir.
Tükürük bezi iltihabı, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilen ve tedavi edilmezse komplikasyonlara yol açabilen bir durumdur. Erken teşhis ve uygun tedavi, iltihabın kontrol altına alınmasına ve komplikasyonların önlenmesine yardımcı olur. Ağız hijyenine dikkat etmek, yeterli sıvı tüketmek ve tükürük bezlerinde herhangi bir rahatsızlık hissedildiğinde bir doktora başvurmak önemlidir.