Atrial septal defekt (Kalpte Delik), kalbin iki üst odası olan atriyumlar arasında bir delik bulunması durumudur. Bu delik, doğuştan gelen bir kalp anomalisi olup, kalp gelişimi sırasında atriyumlar arasındaki septumun tam olarak kapanmaması sonucu oluşur. ASD, doğuştan gelen kalp hastalıkları arasında yaygın bir durumdur ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
ASD Nedir?
Kalp, dört odacıktan oluşan bir organ olup, bu odacıklar sağ ve sol atriyumlar ile sağ ve sol ventriküllerden oluşur. Normalde, sağ atriyumdan gelen oksijen açısından fakir kan sağ ventriküle, oradan da akciğerlere pompalanır. Sol atriyumdan gelen oksijen açısından zengin kan ise sol ventriküle ve oradan da vücuda pompalanır. Atrial septum, sağ ve sol atriyumları birbirinden ayıran bir duvardır. ASD, bu septumda bir delik olması durumudur ve bu delik kanın sağ ve sol atriyumlar arasında anormal bir şekilde geçmesine izin verir.
ASD Türleri
- Ostium Secundum Defekti: En yaygın ASD türüdür ve atriyumların ortasında bulunur.
- Ostium Primum Defekti: Atriyumların alt kısmında yer alır ve genellikle diğer kalp anomalileri ile birlikte görülür.
- Sinüs Venosus Defekti: Atriyumların üst kısmında bulunur ve nadir görülen bir ASD türüdür.
Kalpte Delik Belirtileri
ASD’nin belirtileri, deliğin boyutuna ve kalbin işlevine olan etkisine bağlı olarak değişebilir. Küçük ASD’ler genellikle belirti vermez ve rutin kontroller sırasında tespit edilebilir. Büyük ASD’ler ise şu belirtilere yol açabilir:
- Hızlı nefes alma veya nefes darlığı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Kalp çarpıntısı (palpitasyonlar)
- Büyüme geriliği (çocuklarda)
- Tekrarlayan akciğer enfeksiyonları
- Egzersiz intoleransı
- Siyanoz (ciltte ve dudaklarda morarma)
Kalpte Delik Nedenleri
1. Genetik Faktörler
- Aile Öyküsü: ASD, ailede başka bireylerde de bulunuyorsa, genetik bir yatkınlık söz konusu olabilir. Aile öyküsü, doğuştan kalp hastalıkları için önemli bir risk faktörüdür.
- Genetik Sendromlar: Down sendromu, Turner sendromu ve diğer bazı genetik bozukluklar ASD ile ilişkilendirilmiştir. Bu sendromlara sahip bireylerde ASD görülme olasılığı daha yüksektir.
2. Çevresel Faktörler
- Gebelik Sırasında Zararlı Maddelere Maruz Kalma: Gebelik döneminde annenin sigara, alkol, uyuşturucu maddeler veya bazı ilaçlara maruz kalması, bebeğin kalp gelişimini olumsuz etkileyebilir.
- Anne Sağlığı: Annenin gebelik sırasında kontrolsüz diyabet, lupus gibi kronik hastalıklara sahip olması veya bazı viral enfeksiyonlar (örneğin kızamıkçık) geçirmesi, bebeğin kalp gelişimini etkileyebilir.
- Yetersiz Beslenme: Gebelik döneminde yetersiz ve dengesiz beslenme, özellikle folik asit gibi önemli vitaminlerin eksikliği, bebeğin kalp ve diğer organlarının gelişimini olumsuz etkileyebilir.
3. Spontan Gelişimsel Anomaliler
- Embriyonik Gelişim Problemleri: Kalbin gelişimi sırasında herhangi bir sebepten dolayı normal süreçlerin aksaması, septumun tam olarak kapanmamasına ve ASD’nin oluşmasına neden olabilir. Bu tür gelişimsel anomaliler genellikle rastlantısaldır ve belirli bir neden gösterilemez.
4. Diğer Risk Faktörleri
- Cinsiyet: ASD, kız çocuklarında erkek çocuklarına göre daha sık görülür. Bu durumun kesin nedeni bilinmemektedir, ancak genetik ve hormonal faktörlerin rol oynayabileceği düşünülmektedir.
- Diğer Doğumsal Kalp Defektleri: ASD, diğer doğumsal kalp defektleri ile birlikte bulunabilir. Bu durum, kalbin genel yapısal anomalilerine işaret edebilir ve embriyonik gelişim sırasında meydana gelen daha geniş kapsamlı bir problemin parçası olabilir.
Tanı
ASD, genellikle fiziksel muayene sırasında duyulan anormal kalp sesleri ile şüphelenilir. Kesin tanı koymak için çeşitli testler yapılır:
- Ekokardiyografi (EKO): Kalbin ultrasonografik görüntülemesi, ASD’nin varlığını ve boyutunu değerlendirmek için kullanılır.
- Elektrokardiyogram (EKG): Kalbin elektriksel aktivitesini ölçer ve kalp ritmindeki anormallikleri belirler.
- Göğüs Röntgeni: Kalp ve akciğerlerin görüntülenmesi, kalp büyümesi ve akciğer kan akışını değerlendirmek için kullanılır.
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Kalbin detaylı görüntülenmesini sağlar ve ASD’nin boyutunu ve yerini belirler.
- Kalp Kateterizasyonu: Kalbin iç yapısını değerlendirmek ve kan akışını ölçmek için kullanılan invaziv bir prosedürdür.
Kalpte Delik Tedavisi
ASD’nin tedavisi, deliğin boyutuna, hastanın yaşına ve semptomlara bağlı olarak değişir. Küçük ASD’ler genellikle tedavi gerektirmez ve kendiliğinden kapanabilir. Büyük ASD’ler ise tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açabilir ve bu nedenle cerrahi veya kateter bazlı müdahaleler gerekebilir:
- İlaç Tedavisi: ASD’nin kendisini tedavi etmez, ancak semptomları hafifletmek için kullanılabilir.
- Kateter Bazlı Kapatma: Kalp kateterizasyonu sırasında, ASD’nin kapatılması için bir cihaz yerleştirilir. Bu yöntem minimal invazivdir ve genellikle hızlı bir iyileşme süreci sağlar.
- Cerrahi Kapatma: Büyük ASD’lerin kapatılması için açık kalp ameliyatı yapılabilir. Bu prosedürde, cerrah delik üzerine bir yama yerleştirir.
Sonuç
ASD, doğuştan gelen bir kalp anomalisi olup, erken tanı ve uygun tedavi ile yönetilebilir. Tedavi edilmezse, kalp yetmezliği, pulmoner hipertansiyon ve aritmi gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, düzenli sağlık kontrolleri ve belirtiler fark edildiğinde uzman bir kardiyolog ile görüşmek önemlidir.
