Kan uyuşmazlığı nedir?
Gebelikte kan uyuşmazlığı; hamilelik sırasında ortaya çıkar. Anne ve bebeğin kanındaki Rh faktörleri uyuşmadığında olur. Anne ve bebek farklı kan gruplarına sahipse de olabilir.
Kan uyuşmazlığına ne sebep olur?
Her insanın bir kan grubu vardır (O, A, B veya AB). Herkesin ayrıca bir Rh faktörü vardır (pozitif veya negatif).
Rh faktörü, kırmızı kan hücrelerinin kaplamasında bulunan bir proteindir. Rh faktör proteini hücrelerin üzerinde ise kişi Rh pozitiftir. Rh faktör proteini yoksa kişi Rh negatiftir. Bir bebek, ebeveynlerden birinin kan grubuna ve Rh faktörüne veya her iki ebeveynin bir kombinasyonuna sahip olabilir.
Rh negatif(-) bir annenin, Rh pozitif(+) bir babadan bebeği olduğunda bir sorun olabilir. Bebeğin Rh faktörü, babasınınki gibi pozitifse, bebeğin kırmızı kan hücrelerinin Rh negatif anneye geçmesi bir sorun olabilir. Bu olduğunda, anne Rh pozitif(+) kana duyarlı hale gelir.
Bu genellikle doğumda plasenta koptuğunda olur. Ancak, annenin ve bebeğin kan hücrelerinin karıştığı herhangi bir zamanda da olabilir. Düşük yada kürtaj sırasında ortaya çıkabilir. Doğum öncesi bir test sırasında da olabilir. Bunlar amniyosentez veya koryonik villus örneklemesini içerebilir. Bu testler, bir doku örneği almak için bir iğne kullanır. Kanamalara neden olabilirler.
Rh negatif annenin bağışıklık sistemi, bebeğin Rh pozitif kırmızı kan hücrelerini yabancı olarak görür. Bağışıklık sisteminiz, bu yabancı hücrelerle savaşmak ve onları yok etmek için antikorlar üreterek yanıt verir. Bağışıklık sisteminiz, bu yabancı hücrelerin tekrar geri gelmesi durumunda bu antikorları depolar. Gelecekteki bir hamilelikler için Rh duyarlılığınız oluşur.
Kan uyuşmazlığı normalde ilk hamilelikte bir sorun değildir. Çoğu sorun, başka bir Rh pozitif bebekle gelecekteki gebeliklerde ortaya çıkar. Bu hamilelik sırasında antikorlarınız, bebeğinizin vücudundaki Rh pozitif hücrelerle savaşmak için plasentayı geçer. Antikorlar hücreleri yok ederken bebeğiniz hastalanır. Bebeğinizde sarılık, kalp yetmezliği ve büyümüş organlar olabilir.
Kan uyuşmazlığı için kimler risk altındadır?
Rh negatif olan ve babası Rh pozitif olan bir bebeğe hamile olan kadınlar bu durum için risk altındadır. Daha önce hamile kaldıysanız riskiniz çok daha yüksektir. Hamilelikten önce hassaslaşmadığınız sürece, ilk hamilelik sırasında normalde kan uyuşmazlığı riski yoktur.
Kan uyuşmazlığı belirtileri nelerdir?
Annede kan uyuşmazlığı belirtisi yoktur. Ancak antikor geliştirirseniz bebeğinizde sorunlar olabilir.
Belirtiler her hamilelikte ve çocukta biraz farklı şekilde ortaya çıkabilir. Hamilelik sırasında semptomlar şunları içerebilir:
- Amniyotik sıvının sarı rengi. Bu renk bilirubin nedeniyle olabilir. Bu, kan hücreleri parçalandığında salınan bir maddedir.
- Bebeğinizin büyük bir karaciğeri, dalağı veya kalbi olabilir. Ayrıca bebeğinizin midesinde, akciğerlerinde veya kafa derisinde fazladan sıvı olabilir. Bunlar hidrops fetalis belirtileridir. Bu durum şiddetli şişmeye (ödem) neden olur.
Kan uyuşmazlığı yenidoğan bebeğinizde sorunlara neden olabilir. Bebeklerde Kan uyuşmazlığının neden olduğu duruma yenidoğanın hemolitik hastalığı (HDN) denir. Bebeğinizde aşağıdaki belirtiler olabilir:
- Cildin ve gözlerin beyazlarının sarı renklenmesi (sarılık)
- Anemi nedeniyle soluk renk
- Hızlı kalp atış hızı (taşikardi)
- Hızlı nefes alma (taşipne)
- Enerji eksikliği
- Deri altında şişlik
- Büyük karın
Kan uyuşmazlığı semptomları, diğer durumların semptomlarına benzeyebilir. Teşhis için sağlık uzmanınıza danışın.
Kan uyuşmazlığı nasıl teşhis edilir?
Doktorunuz, geçmiş bir hamilelikte Rh pozitif bir bebeğiniz varsa kan uyuşmazlığından şüphelenebilir. Kan uyuşmazlığını kontrol etmek için aşağıdaki testlere ihtiyacınız olabilir:
- Kan testleri. Bunlar kanınızdaki Rh pozitif antikorları kontrol eder.
- Ultrason. Bu test, bebeğinizde büyümüş organları veya sıvı birikimini gösterebilir.
- Amniyosentez. Bu test, amniyotik sıvıdaki bilirubin miktarını kontrol eder. Bu testte karın ve rahim duvarınıza bir iğne batırılır. Amniyotik keseden geçer. İğne, bir amniyotik sıvı örneği alır.
- Perkütan göbek kordon kanı örneklemesi veya fetal kan örneklemesi. Bu testte bebeğinizin göbek kordonundan bir kan örneği alınır. Çocuğunuzun doktoru bu kanı antikorlar, bilirubin ve anemi açısından kontrol edecektir.
Kan uyuşmazlığı nasıl tedavi edilir?
Tedavi, hamileliğinize ve genel sağlığınıza bağlı olacaktır. Ayrıca, durumun ne kadar şiddetli olduğuna da bağlı olacaktır. Bebekte sorun olmadığında herhangi bir tedaviye gerek yoktur. Ancak bebekte şiddetli sorunlar varsa şunlar yapılabilir:
Rahim içi kan nakli
Bu test kırmızı kan hücrelerini bebeğinizin dolaşımına sokar. Bu testte rahminize bir iğne yerleştirilir. Bebeğinizin karın boşluğuna göbek kordonundaki bir damara gider. Bebeğinizin hareket etmemesi için yatıştırıcı ilaca ihtiyacı olabilir. Birden fazla transfüzyona ihtiyacınız olabilir.
Erken doğum
Bebeğiniz belirli komplikasyonlar yaşarsa, bebeğinizin erken doğması gerekebilir. Doktorunuz, bebeğinizin akciğerleri olgunlaştığında doğumu tetikleyebilir.
RH uygunsuzluğu olası komplikasyonları nelerdir?
Bebeğinizdeki kan uyuşmazlığından kaynaklanan komplikasyonlar şunları içerebilir:
- Anemi. Bazı durumlarda, anemi şiddetlidir. Bebeğinizin dalağı ve karaciğeri büyüyebilir.
- Sarılık
- Hidrops fetalis. Bu durum, bebeğinizin organları anemiyi kaldıramadığında ortaya çıkar. Bebeğinizin kalbi bozulmaya başlayacak. Bu, bebeğinizin doku ve organlarında büyük miktarda sıvı birikmesine neden olur. Bu durumdaki bebekler ölü doğma riski altındadır.
Doğumdan sonra bebeğinizde şunlar olabilir:
- Şiddetli sarılık. Bebeğinizin karaciğeri büyük miktarda bilirubini kaldıramaz. Böylece bebeğinizin karaciğeri çok büyür. Bebeğinizde hala anemi olacaktır.
- Kernikterus. Bu durum, çok fazla bilirubinin en şiddetli şeklidir. Bunun nedeni bebeğinizin beyninde bilirubin birikmesidir. Nöbetlere, beyin hasarına ve sağırlığa neden olabilir. Hatta ölüme neden olabilir.
Kan uyuşmazlığı önlenebilir mi?
Kan uyuşmazlığı önlenebilir. Hemen hemen tüm kadınlar, hamileliğin erken döneminde kan gruplarını öğrenmek için kan testi yaptıracaktır.
Rh negatifseniz ve duyarlılaşmadıysanız, Rh immünoglobulin (RhoGAM) adlı bir ilaç alacaksınız. Bu ilaç, antikorlarınızın bebeğinizin Rh pozitif hücrelerine tepki vermesini durdurabilir. Hamileliğin 28. haftasında anti-d immünglobulin g aşısı yaptırmanız gerekmektedir. 28 haftadan önce vajinal kanama, travma veya amniyosenteziniz varsa daha erken yaptırabilirsiniz.
Bebeğiniz Rh pozitifse, doğumdan sonraki 72 saat içinde ikinci doz anti-d immünglobulin g aşısı yaptırmanız gerekmektedir. Bebeğiniz kanı Rh negatifse, ikinci bir doza ihtiyacınız olmaz.
Kan uyuşmazlığı hakkında önemli noktalar
- Kan uyuşmazlığı hamilelik sırasında ortaya çıkar. Anne ve bebeğin kanındaki Rh faktörleri uyuşmadığında olur.
- Rh negatif anne Rh pozitif kana duyarlı hale geldiyse, bağışıklık sistemi bebeğine saldırmak için antikorlar üretecektir.
- Antikorlar bebeğinizin kan dolaşımına girdiğinde kırmızı kan hücrelerine saldırarak onların parçalanmasına neden olur. Bu bebekte sorunlara yol açabilir.
- Bu durum önlenebilir. Rh negatif olan ve duyarlı hale gelmemiş kadınlar ilaç alabilir. Bu ilaç, antikorlarınızın bebeğinizin Rh pozitif hücrelerine tepki vermesini durdurabilir.
