Tıp literatüründe paronişi olarak adlandırılan dolama, el veya ayak parmaklarının tırnak dokusu etrafında yer alan epidermisin enfeksiyonudur. Bu durum, genellikle tırnak etrafındaki dokuların ve yan tırnak yatağının enfekte olmasıyla ortaya çıkar ve bazen üst tırnak yatağına veya tırnak diplerine de yayılabilir. Çoğunlukla tırnak çekme, tırnak yeme veya manikür gibi küçük travmaların ardından ortaya çıkar. Dolama, kızarıklık ve ağrılı bir sertlikle başlar. Enfeksiyon sonucu oluşan ve parmak iltihabı olarak da bilinen dolama, kişiye şiddetli ağrı ve rahatsızlık verebilir. Ciltte renk değişikliği, tırnak rengi ve şeklinde değişiklikler, tırnağın ayrılması gibi belirtilerle karakterizedir. Paronişi, genellikle ilaç tedavisi ve gerektiğinde cerrahi müdahaleyle tedavi edilir.
Parmağın birinci boğumu olarak adlandırılan bölgede meydana gelen iltihaplanma, genellikle küçük bir delici yaralanma sonrasında gelişen bir durumdur. Bu yaralanma sonucunda parmak ucu içine giren mikroplar, çoğalarak iltihaplanmaya neden olurlar. Biriken iltihap zamanla abse şeklini alır ve parmak ucu bölgesinde gerginlik oluşturur. Bu durum, iltihabın neden olduğu baskı sonucu küçük damarların kapanmasına ve buna bağlı olarak parmak ucu bölgesinde bir kansızlık oluşmasına yol açabilir.
Apse, vücudun enfeksiyonla mücadele etme mekanizması olarak düşünülebilir. Mikroplarla savaşan bağışıklık sistemi, iltihaplanma yoluyla enfeksiyonu sınırlamaya ve zararlı mikropları yok etmeye çalışır. Ancak, apsenin oluştuğu bölgedeki baskı ve iltihaplanma, çevre dokulara zarar verebilir ve ciddi bir rahatsızlık kaynağı olabilir.
Bu tür bir durumla karşılaşıldığında, ciddi enfeksiyon riskini azaltmak için doktora başvurulması önemlidir. Doktor, apsenin tedavisi için gerekli müdahaleyi yapacak ve uygun antibiyotik tedavisini başlatabilecektir. Ayrıca, apsenin drenajı da gerekebilir, bu da iltihabın boşaltılması anlamına gelir. İltihaplı bölgeye uygulanan sıcak kompresler de rahatlama sağlayabilir ve iyileşmeyi hızlandırabilir.
Dolamanın bir başka çeşidine mantar enfeksiyonu sebep olur ve bu, şeker hastalığı olan kişilerde ve ellerini uzun süre su içinde bulunduranlarda yaygındır. Mantar enfeksiyonları ağır ağır gelişir, fakat inatçı olma eğilimi gösterir. Bazen hem bakteriler hem de mantar vardır, böylece daha fazla şişme ve cerahate yol açılır.
Akut bir enfeksiyon tırnağın çevresinden ve epidermisten dolaşarak bunların altına işleyip ağrılı bir apse meydana gelmesine yol açar. Tırnak dibindeki deri kabarır. Tırnak ayrılabilir.
Mantar enfeksiyonları, özellikle ellerin veya ayakların sıcak ve nemli ortamlarda uzun süre kalmasıyla daha yaygın olarak gelişebilir. Şeker hastalığı gibi bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde, mantar enfeksiyonlarına yakalanma riski daha yüksektir.
Mantar enfeksiyonları, genellikle yavaşça gelişir ancak inatçı olabilirler. Bu enfeksiyonlar, tırnak etrafında veya tırnağın altında kaşıntı, kızarıklık, şişlik ve hatta kötü koku gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Mantar enfeksiyonu aynı zamanda tırnak plağının kalınlaşmasına, çatlaklara ve renk değişikliklerine yol açabilir.
Bazen, mantar enfeksiyonlarına bakteriyel enfeksiyonlar da eşlik edebilir. Bu durumda, hem mantar hem de bakterilerin varlığı daha fazla şişmeye ve cerahate (iltihaplanmaya) yol açabilir.
Akut bir enfeksiyon durumunda, mantarlar veya bakteriler tırnağın çevresinden veya tırnak altından deriye işleyebilirler. Bu durum, ağrılı bir apse oluşumuna neden olabilir. Tırnak dibindeki deri kabarabilir ve hatta tırnak yatağındaki enfeksiyon nedeniyle tırnak ayrılabilir.
Mantar enfeksiyonları genellikle tedavi edilmezse ilerleyebilir ve yayılabilir. Bu nedenle, bu tür belirtilerle karşılaşıldığında bir doktora başvurmak önemlidir. Doktor, uygun tedaviyi reçete ederek enfeksiyonun kontrol altına alınmasına ve iyileşmenin sağlanmasına yardımcı olacaktır.
Dolama Tedavisi
Sıcak banyolar: Dokuların iltihapla şişmesini azaltmaya yardım edecektir. Bunları takiben bir antibakteriyel madde (bakteri enfeksiyonları için) sürülebilir veya eğer bir mantar enfeksiyonu varsa yüzde 1 lik gentian violet solüsyonu kullanılabilir.
Sıcak banyolar, dolama veya mantar enfeksiyonunun belirtilerini hafifletmeye ve tedavi sürecini desteklemeye yardımcı olabilir. Sıcak su, dokuların iltihapla şişmesini azaltabilir ve rahatlama sağlayabilir. Bununla birlikte, bu tedavi yöntemi enfeksiyonun altında yatan nedeni tedavi etmez, ancak semptomları geçici olarak hafifletebilir.
Sıcak banyoları takiben, enfeksiyonun türüne bağlı olarak uygun bir tedavi uygulanmalıdır. Bakteriyel enfeksiyonlar için antibakteriyel bir madde kullanılabilir. Bu tür maddeler, enfeksiyonla mücadele etmeye ve bakterilerin çoğalmasını önlemeye yardımcı olabilir.
Mantar enfeksiyonları için ise yüzde 1’lik gentian violet solüsyonu gibi antifungal maddeler kullanılabilir. Gentian violet, mantar enfeksiyonlarını tedavi etmek için yaygın olarak kullanılan bir antifungal ajandır. Bu tür ilaçlar, mantarların büyümesini durdurabilir ve enfeksiyonu kontrol altına alabilir.
Ancak, sıcak banyolar ve topikal tedaviler semptomları geçici olarak hafifletse de, enfeksiyonun altında yatan nedeni tedavi etmek için genellikle daha kapsamlı bir tedavi gereklidir. Bu nedenle, dolama veya mantar enfeksiyonunun ciddi olduğunu düşünüyorsanız veya semptomlarınızı hafifletmek için bu tedavi yöntemlerinin yetersiz olduğunu düşünüyorsanız, bir sağlık uzmanına danışmanız önemlidir. Uzman, uygun bir tedavi planı belirleyerek enfeksiyonun kontrol altına alınmasına ve iyileşmenin sağlanmasına yardımcı olacaktır.
Cerrahi Tedavi
Tedavisi cerrahi olarak abseyi boşaltmaktır. Bunun için parmak, ya tırnak ucuna veya parmak eksenine paralel bir biçimde kesilir. Birincisi iz bırakmaması ve his duyusunu bozmamasından dolayı tercih edilir. Cerrahi müdahaleden sonra kuvvetli bir antibiyotik tedavisi yapılmalıdır.
Cerrahi tedavi, dolama veya mantar enfeksiyonunun neden olduğu apsenin boşaltılması için etkili bir yöntemdir. Bu tedavi yöntemi genellikle abse oluşan bölgedeki basıncı azaltmak ve enfeksiyonun yayılmasını önlemek amacıyla kullanılır.
Cerrahi müdahale sırasında, abse genellikle parmak eksenine paralel bir biçimde kesilerek boşaltılır. Bu yaklaşım, iz bırakmaması ve parmak üzerindeki his duyusunu bozmaması nedeniyle tercih edilir. Ancak, cerrahi müdahaleye karar verirken enfeksiyonun şiddeti, yerleşim yeri ve hastanın durumu gibi faktörler de dikkate alınmalıdır.
Cerrahi müdahaleden sonra, enfeksiyonun kontrol altına alınması ve yayılmasının önlenmesi için genellikle kuvvetli bir antibiyotik tedavisi uygulanır. Antibiyotikler, cerrahi işlemin etkinliğini artırabilir ve enfeksiyonun tekrarlamasını engelleyebilir. Ancak, antibiyotik tedavisi, doktorun önerdiği şekilde düzenli olarak alınmalıdır ve tam olarak bitirilmelidir.
Cerrahi müdahale ve antibiyotik tedavisi, abse ve enfeksiyonun etkili bir şekilde kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. Ancak, cerrahi işlem ve sonrasındaki tedavi süreci hastanın durumuna göre değişebilir ve doktorun önerileri doğrultusunda uygulanmalıdır. Ayrıca, cerrahi müdahaleden sonra iyileşme sürecinin takibi ve gerekirse doktora düzenli olarak başvurulması önemlidir.