A vitamini, vücudun büyüme ve gelişme için ihtiyaç duyduğu temel bir vitamindir. Hücre tanıma, görme, bağışıklık fonksiyonu ve üreme için de hayati öneme sahiptir. Ayrıca kalbin , akciğerlerin , böbreklerin ve diğer organların düzgün çalışmasına yardımcı olur. A vitamini eksikliği nadirdir. Olursa, gece körlüğü de dahil olmak üzere göz sorunlarına yol açabilir.
A vitamini farklı şekillerde oluşur. Aşağıdaki liste daha fazla ayrıntı sağlayacaktır.
- Önceden oluşturulmuş A vitamini et, balık ve süt ürünlerinde bulunur.
- Provitamin A meyve, sebze ve diğer bitki bazlı ürünlerde bulunur.
- Retinol, kandaki A vitamininin ana aktif formudur. Retinil palmitat, vitaminin depolama şeklidir.
- Beta-karoten , bitkilerde, özellikle koyu renkli meyve ve sebzelerde ve yağlı meyvelerde oluşan bir provitamin veya A vitamini öncüsüdür.
- Beta-karoten kendi içinde bir antioksidandır, ancak vücut gerektiğinde onu A vitaminine de dönüştürebilir.
A vitamini sağlıklı dişlerin, iskelet ve yumuşak dokuların, mukus zarlarının ve cildin oluşmasına ve korunmasına yardımcı olur. Retinol olarak da bilinir çünkü gözün retinasındaki pigmentleri üretir . A vitamini, özellikle düşük ışıkta iyi görüşü destekler. Sağlıklı gebelik ve emzirmede de rolü vardır.
A vitamini gıdalarda iki şekilde bulunur:
- Retinol: Önceden oluşturulmuş retinol, A vitamininin aktif bir şeklidir. Hayvan karaciğerinde, tam yağlı sütte ve bazı kuvvetlendirilmiş gıdalarda bulunur.
- Provitamin A karotenoidleri: Karotenoidler bitki pigmentleridir (boyalardır). Bir kez alındığında, vücut bu bileşikleri A vitaminine dönüştürür. Bilinen 500’den fazla karotenoid vardır. Böyle bir karotenoid, beta-karotendir.
- Beta-karoten bir antioksidandır. Antioksidanlar, hücreleri serbest radikal adı verilen maddelerin neden olduğu hasarlardan korur.
Önerilen alım
Önerilen A vitamini alımı yaşa göre değişir. İnsanlar ayrıca hamilelik ve emzirme döneminde daha fazlasına ihtiyaç duyarlar. Çeşitli formlarda mevcuttur ve gıdalardaki A vitamini içeriği genellikle retinol aktivite eşdeğerleri (RAE’ler) olarak ölçülür.
Yaşlarına göre A vitamini miktarları aşağıdaki gibidir:
- 6 aya kadar: 400 mcg
- 7-12 ay: 500 mcg
- 1-3 yaş: 300 mcg
- 4-8 yaş: 400 mcg
- 9-13 yaş: 600 mcg
- 14+ yaş: Erkekler için 900 mcg ve kadınlar için 700 mcg
- Hamilelik sırasında, gereksinim günde 770 mcg’dir. Emzirirken günde 1300 mcg’dir.
Yan etkiler
EKSİKLİK:
Yeterli A vitamini almazsanız, aşağıdaki gibi göz problemleri riskiniz daha fazladır:
- Geri dönüşümlü gece körlüğü
- Kseroftalmi olarak bilinen geri dönüşü olmayan kornea hasarı
- A vitamini eksikliği ayrıca hiperkeratoz veya kuru, pullu cilde yol açabilir.
YÜKSEK ALIMI:
Çok fazla A vitamini alırsanız hasta olabilirsiniz.
- Hamile kadınlarda yüksek dozda A vitamini de doğum kusurlarına neden olabilir.
- Akut A vitamini zehirlenmesi genellikle bir yetişkinin birkaç yüz bin IU A vitamini almasıyla ortaya çıkar.
- Düzenli olarak günde 25.000 IU’dan fazla alan yetişkinlerde kronik A vitamini zehirlenmesi meydana gelebilir.
- Bebekler ve çocuklar A vitaminine daha duyarlıdır. Daha küçük dozlarda A vitamini veya retinol (cilt kremlerinde bulunur) gibi A vitamini içeren ürünler aldıktan sonra hastalanabilirler.
Büyük miktarlarda beta-karoten sizi hasta etmeyecektir. Bununla birlikte, yüksek miktarda beta-karoten cildi sarıya veya turuncuya çevirebilir. Beta-karoten alımınızı azalttığınızda ten rengi normale dönecektir.
A vitamini hangi yiyeceklerde bulunur?
- Havuç
- Kıvırcık
- Balkabağı
- Şalgam ve şalgam yaprakları
- Kabak
- Ispanak
- Brokoli
- Domates
- Karaciğer
- Yağsız et
- Süt
- Tereyağı
- Yumurta
- Kayısı
- Mango
- Kavun
- Tatlı patates
- ton balığı ve ringa balığı gibi yağlı balıklar
